Gure ohiturei eustea gustatzen zaigu Euskadin, eta kantatzea da horietako bat: gustatzen zaigu, eta are gehiago kuadrillan egiten badugu. Eta horixe egiten dugu urtero otsailaren 4an, Santa Ageda bezperan. Baserritar jantzita eta makila eskuan hartuta, abesbatzak eta taldeak kalez kale ibiltzen dira, Ama Birjinaren omenez kantuan eta ongintzako kausa baterako dirua biltzen.
Baina, badakizu nondik datorren ohitura hori? Neguko azken jaietako baterako eztarria goxatzen duzun bitartean, ohitura nondik datorren kontatuko dizugu.
Santa Agedaren historia Euskadin
Ospakizun kristaua eta paganoa da, aldi berean. III. mendeko Siziliako Birjina eta martiria izan zen Santa Ageda, eta Quinciano tiranoari ezezkoa emateagatik bularrak moztera kondenatu zuten.
Emakumeen zaindaria da, eta ahalmen ugari dituela esan ohi da: suteak saihesten, espiritu txarrak eta aziendaren gaixotasunak uxatzen, uzta ona ekartzen eta migrainak eta zefaleak sendatzen omen ditu.
Horregatik, urtero, otsailaren 4an, Santa Ageda bezperan, Ama Birjinari eskainitako koplak entzuten dira kale, baserri eta herrietan.
Santa Ageda bezperako koplak Euskadin
Lelo bera errepikatzen da abestietan, baina Santa Ageda bezperako koplen letra aldatu egiten da toki batetik bestera, hurbilagoko gaiak hartzen baitira kontuan. Zer bertsio abesten duzu zuk?
Zorion, etxe hontako denoi!
Oles egitera gatoz,
aterik ate ohitura zaharra
aurten berritzeko asmoz.
Ez gaude oso aberats diruz,
ezta ere oinetakoz.
Baina eztarriz sano gabiltza,
ta kanta nahi degu gogoz.
Edozein dela ere, lurra kolpatuz makilek osatzen duten erritmoarekin batera joango da beti. Tradizio horrek euskal mitologian izan lezake jatorria, eta, haren arabera, kolpe horiek neguko solstizioaren ondoren lurra esnatzeko balioko lukete, eta udaberri emankorrari bide emateko.
Santa Ageda Euskadin
Abesbatza, haur eta kuadrilla asko ateratzen dira kantura Euskadin Santa Agenda bezperan.
Besteak beste, Bilboko txikiteroak —Parte Zaharrean aritzen dira—, eskoletako abesbatzak, Plentziako txikiteroak, eta Getxoko Santa Agedako Abesbatzen Jaialdiko taldeak.
Barakaldoko Santa Agedako erromeria ere oso errotuta dago. Milaka pertsona igotzen dira prozesioan Arroletza mendiko baselizaraino otsailaren 5ean, San Blas lokarriak lepoan dituztela; erroskilak eta txakolina izaten dituzte postuetan, eta dantza tradizionalak egiten dituzte. Eta erromeria hori bera egiten da egun horren aurreko eta ondorengo igandeetan ere.
Santa Ageda Euskadin nola ospatzen den ikusteko adibide batzuk besterik ez dira horiek; askoz gehiago ere badaude. Bada, haren zain gauden bitartean, abestu dezagun, eta gozatu dezagun gure ohiturekin. EUP!!
Goiburuko irudiaren iturria: euskadi.eus