Ardoa protagonista nagusi delarik, San Mateo jaiak ospatzen ditu Logroñok irailaren 16tik 22ra. Mahats-biltzearen jaiak ere esaten zaie, eta egitarau luze-zabala prestatu dute aurten ere; ez dira falta karrozak, buru-handi eta erraldoiak, mahats-biltzaileak, kontzertuak eta, nola ez, mahats-zapaltzea.
Logroñoko sanmateoak irailaren 16tik 22ra izaten dira. Egun handian, irailaren 21ean, Mahats-biltzearen festa egiten da: 1956an egin zen aurreneko aldiz, eta Interes Turistikoko Espainiako Festa izendatu zen 1980an.
Aurtengoa, beraz, festaren 66. edizioa izango da, eta hala jasotzen du San Mateo jaietarako hautatutako kartelak: "Nuestra fiestas" (“Gure jaiak”) du izenburu, eta Manuel Rivero Garcíak egin du.
Logroñoko San Mateo jaien egitaraua
Sanmateoak txupinazoarekin hasiko dira, irailaren 16an (larunbata), eta 22an bukatuko, upelaren ehorzketarekin.
Astebeteko jaiak, eta ekitaldiz betetako egitaraua.
Jardueraz betetako jai-aste bat izango da, zenbait berritasunekin —drone-ikuskizuna eta skateboarding-txapelketa, kasurako—, eta bigantxetarako erronka berriekin.
Ekitaldi gogoangarrienetako bat, Mahats-zapaltzea, irailaren 18an (astelehena) izango da, 20:00etan. Kasu honetan, Errioxako zenbait kirolari arituko dira; besteak beste, CD Logroñés-eko jokalariak.
Karrozen desfilea irailaren 17an izango da, igandearekin, 11:30ean.
Su Festen Nazioarteko Lehiaketa irailaren 19, 20 eta 21ean izango da.
Nagusien egun berezia irailaren 15ean (ostirala) izango da, orkestra eta guzti.
Horietaz gain, Zeramika eta Buztingintzako Estatu Azoka eta San Mateoren Kulturarteko Festa ere izango dira.
Hemen duzu Logroñoko 2023ko San Mateo jaien egitarau osoa.
San Mateoko mahats-biltzaileak
San Mateoko protagonista handien artean, leku berezia dute mahats-biltzaile deiturikoek. Mahats-biltzaile izateko, adinez nagusia izan behar da eta Logroñon jaioa, edo, bestela, hiriko biztanle izan azken bost urteetan, gutxienez.
Aurten, Lucía Yubero eta Felix Jalón hautatu dituzte. Ur-iturrian ohiko bainua hartu ondoren, Errioxako jantzi tradizionala jaso dute dagoeneko, eta harekin jantzita hartuko dute parte 2023ko San Mateo jaietako ekitaldi ofizialetan.
Logroñoko jaien tradizio adierazgarrienetako bat da, baina ez bakarra, inondik ere.
Logroñoko San Mateo jaietako ekitaldiak
Lehenik eta behin, txupinazoa, nola ez. Udaletxeko balkoitik botatzen da, pregoi ofiziala irakurri ondoren, eta, agintariekin batera, 2023ko mahats-biltzaileek emango diete hasiera jaiei.
Karrozen desfilea jaietako beste hitzordu garrantzitsu bat da. Arratsean, ardogintza tradizionalarekin lotutako elementuez jantzitako artisau-karrozez betetzen dira Logroñoko kaleak. Hiriko peñek, eskualde-etxeek, musika-taldeek, talde folklorikoek eta Errioxa osotik etorritako elkarteek eginak dira karrozok. Eta sariak banatzen dira, gainera, orijinalenentzat.
Ezin falta erraldoiak eta buruhandiak, jakina, guztiak ere Logroñoko eta Logroñoren historiako pertsonaiekin lotuak; esate baterako, Espartero jeneral ezagunarekin.
Su-festak ere izaten dira jaietan. Ribera parkean Su-festen Nazioarteko Lehiaketa egiten da, eta lehiakide baten suak ikusteko aukera izaten da gauero. San Mateo festetako irabazlea arduratzen da gero ekainean ospatzen diren San Bernabe festetako su-festez.
Kirolarentzat ere bada lekurik ekitaldien agendan. Sanmateoetan, denboraldiko euskal pilotako lehiaketarik garrantzitsuenetako bat egiten da Adarraga frontoian.
Gainera, nonahi izaten dira kalejirak eta zezen-ikuskizunak, feria, zezenketak eta entzierroak barne.
Eta ezin ditugu ahaztu eskualde-etxeek antolatzen dituzten jarduera ugariak.
Mahats-zapaltzea sanmateoetan
Ziur asko, mahats-zapaltzea izango da San Mateo jaietan, irailaren 21ean, egiten den ekitaldirik jendetsuena.
"Lehen Muztioaren eskaintza” egiten zaio Valvanerako Andre Mariari, eskualdeko zaindariari, hain zuzen. Gogoan izan behar da iraila dela eta laster jasoko dela mahatsa ardogintza-tradizio handiko herri honetan.
Duela zenbait hamarkadatik, Urdiales familia arduratzen da mahats-zapaltze sinboliko honetaz. Bertako jantzi tradizionala soinean (alkandora zuria, txalekoa eta gerriko gorria) eta oinutsik, biribilean besoetatik helduta denak, biraka hasten dira, treskan sartutako mahats-mordoak zapalduz, muztioa antzinako moduan egiteko.
Egun horretako ekitaldi sinbolikoenetako batek Errioxako txoko guztietatik heldutako haurrak ditu protagonista, denboraldiko lehen mahats-mordoekin betetzen baitute upel bat.
Orobat, mahatsa da protagonista jaien despedidan, irailaren 22an (ostirala) “Mahats-erretzea” egiten baita udaletxeko plazan.
San Mateo jaietako aste gastronomikoa
Ardoaren lurraldean, nahitaezkoak dira mokadu goxo eta edari finak, eta San Mateo jaiak aprobetxatzen dira Aste Gastronomiko oso bat antolatzeko.
Bazkari-afari herrikoiak eta inguruko errezeten dastatzeak egin ohi dira; esate baterako, patatak txorizoarekin eta xirmendutan erretako saiheskiak eskaintzen dira.
Gainera, nahi izanez gero, txosnetara ere joan zaitezke (chamizo esaten diete Logroñon), hots, peñen lokaletara, non zurrakapotea eskainiko baitizute porroian edateko.
Logroñoko 2023ko San Mateo jaietako kontzertuak
Ezin da falta musika sanmateoetan.
Eta dagoeneko badakizkigu aurtengo kontzertu batzuetako taldeen izenak.
- Irailak 16, larunbata: DJ Nano
- Irailak 20, asteazkena: Álvaro de Luna
- Irailak 21, osteguna: Los Secretos
Gainera, dantzaldiak ere izango dira Espolón pasealekuan. Presta zaitez, besteak beste, Pasarela Orkestrarekin gozatzeko.
Musika ederra, Logroñon aspaldi-aspalditik antolatzen diren historia luze-zabaleko festak animatzeko.
San Mateo jaien historia
XII. menderaino egin behar dugu atzera Logroñoko festen jatorria ezagutzeko, garai hartan Logroñoko hiribilduaren omenez egiten zen ospakizuneraino, hain zuzen.
Logroñok hiribildu kategoria lortua zuen orduan, eta urtean behin azoka antolatzeko eskubidea zuen. Esker Emate egunean egin ohi zen, eta urteko uzta oparoa eskertzea zuen helburu.
Pixkanaka, gero eta ludikoagoa eta festa-giro handiagokoa bihurtu zen ekitaldia, eta irailera aldatu zen, San Mateo egunera. Zerga-biltzaile izan zen San Mateo, eta merkatarien zaindari bihurtu zen azkenean (ez, ordea, Logroñoko merkatariena, haien zaindariak San Bartolome eta Itxaropenaren Andre Maria baitira).
Hala, beraz, tradizioa eta sinbolismoa ahaztu gabe baina ekitaldi-aukera gero eta gehiago zabalduz, gaur egunera arte heldu dira Logroñoko San Mateo jaiak.
Goiburuko irudiaren iturria: Logroñoko Udala