Irungo 2024ko jaiak ekainaren 21etik uztailaren 1era ospatuko dira, baina egitaraua astebete lehenago hasiko da, ekainaren 14an, 2024ko Irungo jaietako kontzertuak hasten direnean. San Pedro eta San Martzial jaien amaiera ekainaren 30ean izango da, Irungo 2024ko Alardearen egunean. Herriko jaieguna da, baina, igandez datorrenez, uztailaren 1era aldatuko da.

Irungo 2024ko jaietako programa osoa kontatuko dizugu, ekainaren 14tik uztailaren 1era bitartekoa, kontzertuez eta Irungo 2024ko Alardeaz goza dezazun.

Irungo 2024ko jaietako egitaraua

Programa de las fiestas de Irun 2024

Irudia: Irungo Udala

Irungo 2024 jaiak ekainaren 23an, igandez, hasiko dira ofizialki, Udaletxeko balkoitik agurra eginda. Egun horretan, San Juan zuhaitza ere jarriko da, eta aurreskua dantzatuko da suaren inguruan.

Baina, esan dizugun bezala, Irungo 2024ko San Pedro eta San Martzial ospakizunak astebete lehenago hasiko dira, ekainaren 14an, kontzertu-programa zabal batekin.

Jarduera ugari izango dira: erraldoiak eta buruhandiak, haurrentzako atrakzioak, apar-festa... egun nagusira, Irungo 2024ko Alardearen egunera iritsi arte. Ekainaren 30ean izango da, igandez, eta, ohi bezala, desfilea eta ibilaldi tradizionala egingo dira erromeria egiten den San Martzial ermitaraino. Irungo herriko jaieguna igandez dator aurten, eta astelehenera aldatuko da, uztailaren 1era.

Ikusi hemen Irungo 2024ko jaietako egitarauko nabarmenena, Irungo Udalaren argitalpenean.

Ostirala, ekainak 14

  • 22:30. Urdanibia plaza: Izaroren kontzertua.

Larunbata, ekainak 15

  • 22:30. San Juan plaza: Camelaren kontzertua.

Igandea, ekainak 16

  • 10:00. San Juan plaza: Irungo Tortillaren Nazioarteko I. Lehiaketa.
  • 12:30. Urdanibia plaza: Euskal Dantza.
  • 19:00. Amaia KZ: Gure Musikaren Sustraiak.

Ostirala, ekainak 21

  • 17:00. Zabalgune plaza: Musikaren Nazioarteko Eguna, Udalaren Musika Kontserbatorioaren eskutik.
  • 18:00. Uranzu pilotalekua: LXXII. Pilota Txapelketako finalak.
  • 22:00. Urdanibia plaza: Lur Sound, Alain Fanegas, François del Mundo eta beste batzuen kontzertua.
  • 23:00. San Juan plaza: Puro Relajoren kontzertua.

Larunbata, ekainak 22

  • 13:15. Urdanibia plazatik: kalejira txarangekin.
  • 18:30. Erraldoi eta buruhandiak: Junkaleko plazatxoa, eskolak eta Santiago, oinezkoentzako gunea Aixin-Zolua kaletik, Erromes plaza, Junkal kalea, San Martzial aldapa eta San Juan plaza zeharkatuko dituzte.
  • 19:00. Haurren danborrada: Alberto Anguera plaza, Lepanto, Oiartzun eta Hondarribia kaleak, Kolon pasealekua, Txanaleta, Foruak eta San Juan plaza zeharkatuko ditu.
  • 20:30. Ficoba plazatik: kalejira txarangarekin.
  • 22:30. Urdanibia plaza: Ankerraren kontzertua.
  • 00:00. Urdanibia plaza: Zetaken kontzertua.

Igandea, ekainak 23

  • 09:00. Urdanibia plaza: Bakailaoa Pil-pilean prestatzeko XLVII. Lehiaketa.
  • 12:00. San Juan plaza: Mutxikoen eta Euskal Dantzaren erromeria.
  • 19:00. San Juan plaza: San Juan zuhaitza jarriko da Irungo Txistulari Taldearekin.
  • 19:30. Erraldoi eta buruhandiak: Alberto Anguera plaza, Oiartzun, Hondarribia eta Zubiaurre kaleak, geltokia, Kolon pasealekua, Foruen kalea eta Kale Nagusia eta San Juan plaza zeharkatuko dituzte.
  • 20:45. San Juan plaza: Kemen Dantza Taldearen aurreskua suaren inguruan.
  • 21:30. Udaletxeko balkoia: San Pedro eta San Martzial jaietako agurra eta sua piztea.
  • 22:30. Urdanibia plaza: Apaga y vámonos taldearen kontzertua.
  • 22:30. San Juan plaza: Burrunba elektrotxaranga.
  • 23:00. San Juan plaza: Trumoiak piroteknia-ikuskizuna, Eliza kaletik abiatuta, kalejira aurrean duela.
  • 00:00. Urdanibia plaza: Kaotikoren kontzertua.

Astelehena, ekainak 24

  • 11:30-13:30 eta 16:00-20:00. Katea auzoko frontoia: haurrentzako jolasak eta atrakzioak.
  • 18:00. Urdanibia plazatik San Juan plazaraino: haurrentzako entzierroa zezen puzgarriekin.

Asteartea, ekainak 25

  • 18:00. Urdanibia plaza: Azken Festa ikuskizuna pailazoekin, Tomaxen Abenturak.
  • 19:30. Gaztegunea, Santigo auzoko Euskal Jai frontoia: Zilibito Records, Txiltxoko eta Anixeren kontzertua.
  • 20:00. Pio XII.aren plazatik San Juan plazaraino: Rock Kalean.
  • 22:00. Gaztegunea, Santiago auzoko Euskal Jai frontoia: Diskofesta María López eta Asier Burguete DJekin.

Asteazkena, ekainak 26

  • 11:30-13:30 eta 16:00-20:00. San Migel auzoko Anzaran plaza: haurrentzako jolasak eta atrakzioak.
  • 18:00. Urdanibia plaza: Zientzialariak ikuskizuna Sun eta Marsel magoekin.
  • 20:00. San Juan plaza: Rojo Telónek Transir ikuskizuna aurkeztuko du.
  • 20:30. Gaztegunea, Santiago auzoko Euskal Jai frontoia: Sara Socasen kontzertua.
  • 22:00. Gaztegunea, Santiago auzoko Euskal Jai frontoia: Diskofesta Candirekin eta Josu Rodríguez DJekin.

Osteguna, ekainak 27

  • 11:30-13:30 eta 16:00-20:00. Behobia auzoko futbol-zelaia: haurrentzako jolasak eta atrakzioak.
  • 18:00. Urdanibia plaza: Hutsun + Ortziren Urbasa ikuskizuna.
  • 20:00. Amaia KZ: Los Tres Tenores Marianistas.
  • 20:00. San Juan plaza: akrobaziak bizikletan, Freestyle Show.
  • 20:30. Gaztegunea, Santigo auzoko Euskal Jai frontoia: Hofe x 4:40ren kontzertua.
  • 22:00. Gaztegunea, Santigo auzoko Euskal Jai frontoia: Diskofesta Aitana Grandes DJarekin.

Ostirala, ekainak 28

  • 12:00. San Juan plaza: Apar-festa.
  • 18:30. Erraldoi eta buruhandiak: Alberto Anguera plaza, Oiartzun, Hondarribia eta Zubiaurre kaleak, geltokia, Kolon pasealekua, Foruen kalea, Kale Nagusia eta San Juan plaza zeharkatuko dituzte.
  • 23:30. San Juan plaza: Jamaika Show orkestra.
  • 00:00. Zabalgune plaza: Peña Poteo fanfarrea.
  • 00:30. Urdanibia plaza: Soto Asa, Suso eta Katanaren kontzertua.

Larunbata, ekainak 29

  • 8:00. San Pedro diana.
  • 11:00. Meza nagusia Junkaleko Ama Birjinaren parrokia-elizan.
  • 12:00. Junkaleko plazatxoa: aurreskua.
  • 12:30. San Juan plazako arkupeak: San Pedro eguneko kontzertua Irun Hiriko Musika Bandaren eskutik.
  • 21:00. Txanaleta plazatik San Juan plazaraino: kalejira.
  • 21:30. Los Trankilos fanfarrea.
  • 22:00. Antortxeren oroimenezko ekitaldia, ibilbide hau eginez: Irungo erdiguneko anbulatorioa, Artaleku kalea, Kale Nagusia, San Juan, San Martzial, Sargia eta Larretxipi kaleak, ermita, Arbesko Errota eta Artiako zubia.

Igandea, ekainak 30

  • 11:00. San Martzial mendia: erromeria.
  • 12:00. San Martzial mendia: Udalbatzak 1522. urteko Boto Sekularra betetzea.
  • 22:30. Urdanibia plaza: Diskofesta 16 urte bitartekoentzat.
  • 23:30. Zabalgune plaza: 80ko eta 90eko musika DJ baten eskutik.
  • 00:20. Urdanibia plaza: Diskofesta 17 urtetik gorakoentzat.

Astelehena, uztailak 1

  • 08:00. Urdanibia plaza: ganadu-lehiaketa.
  • 10:00. Urdanibia plaza: trikitilariak.
  • 11:30. Urdanibia plaza: bertsolariak.
  • 12:00. Urdanibia plaza: herri-kirolak.
  • 18:00. Urdanibia plaza: Fandango eta arin-arin txapelketa eta herri-erromeria.
  • 18:00. Uranzu pilotalekua: profesionalen esku-pilotako jaialdia.
  • 19:00. Zabalgune plaza, Luis Mariano eta inguruak: Gauerdi fanfarrea.
  • 21:00. Zabalgune plazatik San Migel auzoraino: Los Perolas fanfarrea.
  • 22:45. San Miguel auzoko Donostia kalea: Ráfagas en el firmamento su artifizialak.
  • 23:15. Zabalgune plaza: bakarrizketen jaialdia Corbacho eta Paula Púarekin.

Irungo 2024ko Alardea: ordutegia eta egitaraua

Aparteko aipamena merezi du Irungo 2024ko Alardeak; ekainaren 30ean izango da, Irungo 2024ko jaiei amaiera emateko.

Beste urte batez, bolbora-usainez beteko da Irun, San Martzial Alardean. 20 konpainia baino gehiagoren desfilean, debozioa, musika eta erromeria konbinatzen dira garaipen militar historiko bat ospatzeko, festa handi batean.

Ikusi hemen 2024ko Alardearen egitaraua, Alarde publikoak jakitera eman duena.

Ekainaren 16tik 27ra:

Ostirala, ekainak 28:

  • 20:15ean, Junkaleko plazatxoan: kantineren aurkezpena.

Larunbata, ekainak 29:

  • 11:45ean, Urdanibia plazan: banderak eta munizioa ematea.
  • 16:30-19:40. Alardeko indarren ikuskatzea.
  • 21:00etan, Urdanibia plazan: bandaren entsegua eta danborrada.

Igandea, ekainak 30:

  • 05:45ean, Erromesaren plazan: alborada.
  • 06:00etan, Junkaleko plazatxoan: Alardearen diana.
  • 10:20an, Alardea.
  • 12:00etan, botoa betetzea San Martzial mendian.
  • 17:30ean, Alardea.

San Martzial Alardearen historia

Irungo Alardearen historiak 500 urte atzera garamatza.

Alardea armekin egiten den desfile tradizional bat da, hain zuzen, 1522ko ekainaren 30ean goizaldean Irungo Aldabe mendian irundarrek frantsesen aurrean lortutako garaipena ospatzen duena.

Egun horretan, frantziarrek hainbat ofentsiba egin zituzten, Bidasoko mugaldearen kontrola berreskuratu nahian.

Garai hartan, Fernando I.ak Nafarroako Erreinua konkistatu eta Gaztelako Koroara elkartu zuen, eta Frantzisko I.a Frantziako erregeak ez zuen galdu nahi eremu horretan zuen kontrola. Bereziki, Behobiako gaztelu estrategikoa zuten helburu.

1521eko urritik aurrera, hainbat hilabetez saiatu ziren, eta, 1522ko ekainaren 28an, Frantziako erregearen mertzenarioak (lapurtarrak eta alemaniarrak) Irungo Aldabe mendiraino iritsi ziren. Baina gauzak ez ziren atera espero zuten bezala.

Frantziarren aurka Irunen egindako guduko heroiak

Juan Pérez de Azcue eta Miguel de Ambulodi kapitain irundarrek gidatu zituzten herriko tropak. Gau hartan, segada bat prestatu zuten, eta frantziarrak ustekabean harrapatu eta garaitu zituzten.

Bide batez, emakumeek oso paper garrantzitsua bete zuten borrokaldian: sutan zeuden “zurezko aizkorekin” ibili ziren hara eta hona, etsaiak tropen kokapenaren inguruan nahasteko.

Hala, kabildo sekularrak eta elizako kabildoak promes egin zuten ekainaren 30ean urtero garaipenaren mendira prozesioan joateko, eta, harrezkero, San Martzial deitu zioten Aldabe mendiari, garaipena gogoratu eta Jainkoari eskerrak emateko.

Irungo San Martzial Alardeko lore-eskaintza

1522ko guduaren ondoren, ermita bat eraiki zuten San Martzialen, eta, geroztik, urtero-urtero jende asko igotzen da garaipenagatik eskerrak ematera.

Halaxe dio San Martzialgo Alardearen ordenantzak: "Alardeko Konpainiek Santa Elena karrikan lerroak hautsiko dituzte San Martzial mendian berriz lerrokatzeko, non meza emango den".

Hain zuzen, horregatik egiten da lore-eskaintza eta boto-berritzea, kanoi-salbek lagunduta.

Horixe da San Martzial Alardearen tradizio sinbolikoenetakoa, eta, sinbolismoaz ari garela, balitete zeure buruari galdetzea zergatik deitzen zaion “alarde” .

"Alardea" zer den

"Alarde" hitza “ard”-etik dator, eta “tropak ikuskatzea” esan nahi du.

Hasieran, Afrikako iparraldeko militarrek erabili zuten gehienbat izendapen hori, baina, alardeen jatorria aurkitzeko, Erdi Aroraino jo behar da. Izan ere, “alarde” deitzen zieten, Erdi Aroko zeremonia publikoetan, dotore jantzita joaten ziren eskoltei, eta, pixkanaka, festa herrikoiagoetan ere egiten hasi ziren era horretako zeremoniak.

"Alardeak" Euskadin eta Irunen

Euskadin, foru bakoitzak ahalmena zuen −eta betebeharra− antolaketa militar propioa izateko. Antolaketa horretan parte hartu behar zuten 18 eta 60 urte arteko gizon guztiek, eta, data seinalatuetan, antolatutako desfile eta “alardeetan” ateratzen ziren.

Desfile horietako bat Irunen egiten zen, San Pedro egunean. Zehazki, bi ekitaldi egiten ziren: arma-ikuskatzea, zeina nahitaezkoa baitzen, eta San Martzialgo prozesioa, izaera erlijiosokoa. Hain zuzen, 1523an egin zen lehenengo prozesioa.

Bigarren Karlistadaren ostean, batu egin zituzten bi ekitaldiak: militarra eta erlijiosoa. 1804an izan zen hori, eta orduan hasi ziren gaur egungoaren antzeko “alardea” ospatzen.

Dena den, ospakizunak 1880an izan zuen bultzadarik handiena.

Orduz geroztik, zenbait etenaldi izan dira: Lehen Mundu Gerran eta Gerra Zibilaren lehen urteetan. Hala, gerraren ondoren egindako lehenengo Alardeari “Bakearen Alardea” deitu zioten.

Dena den, ez dago zalantzarik bizi-bizirik iritsi dela 2023ra, eta aitortza handiko tradizio herrikoiz beterik jarraitzen du.

Alardeko figurak

San Martzial Alardeko agintari nagusia jenerala da; etiketa-jantzi beltza izaten du soinean, gerriko gorriarekin, eskularru beltzekin eta bi puntako kapela beltzarekin. Lau urtean behin aukeratzen du Buruzagien Batzarrak, Alardea antolatzeaz arduratzen den organo subiranoak. Jeneralak lau laguntzaile izaten ditu: estatu nagusiko burua, infanteriako burua, zalditeriako burua eta artilleriako burua. Guztiak sablea eskuan, eta jatorriari dagokion jantzia soinean.

Jeneralaren atzetik, infanteriako komandantea kokatzen da. Txapel gorria eta jaka beltza janzten ditu, eta infanteriako sable zuzena edukitzen du, komandanteak gorputz horretakoa izan behar baitu.

Horietaz gain, Infanteriako Konpainiak, Zaldizkoen Eskolta eta Artilleria Bateria izaten dira (azken hori joaten da desfilearen atzealdean).

Bereziki ezagunak dira artxeroak: lubakiak eta tunelak egiten zituzten zulatzaileak irudikatzen dituzte. Horiek egoten dira desfilearen aurrealdean.

Halaber, aginduen turutaria egoten da, jeneralak agindutako “deiak” egiten dituena, eta banderaduna.

Kantinerak Irungo Alardean

Desfilearen erdialdean eta leku pribilegiatuan, kantinerak joaten dira, belus beltz edo urdineko gerruntzeak eta txapela gorria soinean, haizemailea eskuan, eta xingola zuri urrekara batez eutsitako zurezko upeltxo batekin.

Kantineren urteroko hautaketa herriko gertakari garrantzitsu bihurtu da. Herrian jaioak edo gutxienez azken 15 urteetan herrian bizi direnak izan behar dute, ezkongabeak, eta 20 urtetik gorakoak.

Duela hamar urte baino gehiagotik, “alarde tradizionalari” desfile mistoa batu zaio. Desfile horretan, emakumeek parte hartzen dute, kantinerenak ez diren beste paper batzuk betez.

Irungo Alardeko musika

1919az geroztik, danborradak eta Alardeko Bandak jartzen diote musika Alardeari, bakoitzak bere aldetik. Bakoitzak bere konposizioak ditu, eta ordenantzan zehazturiko une eta lekuetan jotzen dira. Badira zenbait ereserki, Arrankada, Rataplan, Tleiro...

Eta, horietatik guztietatik, izen bat nabarmendu behar da: Ángel Briz Lazcoz, partitura asko eta askoren egilea.

Beraz, ez da musikarik falta sinbolismoz betetako ibilaldian.

Gozatu Irungo 2024ko jaiez, eta ez huts egin San Martzialetako Alardean, ekainaren 30ean.

Goiburuko irudiaren iturria: Irungo Alardea