Irungo 2025eko jaiak: egitaraua, kontzertuak eta Alardea

2025eko Irungo Jaiak ekainaren 13tik 29ra ospatuko dira, eta astelehena dute egun nagusia, ekainaren 30a, 2025eko Irungo Alardearen eguna, jaieguna hirian. Irungo 2025eko jaietako programa osoa kontatuko dizugu, San Pedro eta San Martzial jaietako den-dena goza dezazun: kontzertuak, desfilea...

Irungo 2025eko jaietako egitaraua

Irungo 2025eko jaiak ekainaren 23an hasi ohi dira, Udaletxeko balkoitik agurra eginda. Egun horretan, San Juan zuhaitza ere jarriko da, eta aurreskua dantzatuko da suaren inguruan.

Baina Irungo 2025eko San Pedro eta San Martzial ospakizunak astebete lehenago hasiko dira, ekainaren 13an, Irungo 2025eko jaien kontzertu-programa zabal batekin.

Jarduera ugari izango dira: erraldoiak eta buruhandiak, haurrentzako atrakzioak, apar-festa... egun nagusira heldu arte: 2025eko ekainaren 30a (astelehena), Irungo Alardearen eguna etahiriko jaiegun nagusia. San Martzial ermitarainoko desfile tradizionala egingo da orduan, eta erromeria ospatuko da han.

Uztailaren 1ean, asteartean, amaiera emango zaie Irungo 2025eko jaiei, su-festa batekin.

Ikusi hemen Irungo 2025eko jaietako egitarauko nabarmenena, Irungo Udalaren argitalpenean.

Ostirala, ekainak 13

• 22:30. San Juan plaza: Puro Relajo.

Larunbata, ekainak 14

• Txaranga Eguna: Burrunba elektrotxarangaren 10. urteurrena:
  • 16:30. Urdanibia plaza: Joselontxos.
  • 18:30. Urdanibia plaza eta ingurua: Mogunbo.
  • 18:30. San Juan Harri plaza eta Urdanibia plaza: Jaiak.
• 22:30. San Juan plaza: Fangoria.

Igandea, ekainak 15

• 10:00. San Juan Harri plaza: Irungo Tortillaren Nazioarteko II. Lehiaketa.
• 12:30. Urdanibia plaza: Euskal Dantza.
• 18:00. Zabalgune plaza: Tsunami orkestra.
• 19:00. Martxoak 8 kalea: arratsalde-pasa.
• 19:00. Amaia KZ: Erraldoi berekoia opera. Sarrerak hemen: www.irun.org/entradas

Ostirala, ekainak 20

• 17:00. Iraso Etxe Sozialean: dantza-erakustaldia eta San Martzial ospakizuna.
• 17:30. Zabalgune plaza: Musikaren Nazioarteko Eguna, Udalaren Musika Kontserbatorioaren eskutik.

Musika Eguna by Lotura:

• 18:00. Peña kalea: Reparation Sound System eta Lagunak.
• 20:00. Ospitale zaharreko lorategiak, Urdanibia plaza: Ultralágrima.
• 21:15. Ospitale zaharreko lorategietan, Urdanibia plaza: Dame Area.
• 23:00. Urdanibia plaza: Mainline Magic Orchestra.
• 00:15. Urdanibia plaza: Jasss eta Toccororo-ren B2B.

Larunbata, ekainak 21

• 09:00. Urdanibia plaza: Herri Gosaria.
• 10:00. San Juan plazatik Urdanibia plazara: IV. goitibehera-txapelketa.
• 10:30. Eguzkitza BHI: Irun Dron Racing.
• 13:15. Urdanibia plazatik hasita: kalejira, kuadrillen irteera Peña Poteo txarangak lagunduta.
• 14:30. Ficoba: herri-bazkaria eta Burrunba Elektrotxaranga eta DJ Balberren emanaldia. Prezioa: 20 €.
• 17:00. Palmera Montero: San Juan festa, Remember taldearen emanaldiarekin.
• 19:00. Alberto Anguera plazatik: Haurren danborrada, Jostallu txarangarekin. Ibilbidea: Lepanto, Oiartzun, Hondarribia, Kolon pasealekua, Txanaleta, Foru kalea, San Juan Harri plaza.
• 20:30. Ficobatik Urdanibia plazara: kalejira, kuadrillen itzulera Matraka Elektrotxarangarekin.
• 22:30. Urdanibia plaza: Onavibe.
• 00:00. Urdanibia plaza: Süne.
• 01:30. Urdanibia plaza: Zirkinik Bez.

Igandea, ekainak 22

• 09:00. Urdanibia plaza: Bakailaoa Pil-pilean prestatzeko XLVIII. Lehiaketa.
• 12:00. San Juan plaza: Euskal dantza eta mutxikoen erromeria.
• 12:30. Uranzu pilotalekutik hasita: Ezpata-dantza eta brokel-dantza zikloa
• 12:30. Zabalgune plaza eta ingurua: Irungo Atsegina fanfarrea.
• 19:00. San Juan plaza: Magia-poteoa, Asier Kidam magoarekin.

Astelehena, ekainak 23

• 11:30. Biteri plaza: Mendibilgo XIV. patata-tortilla lehiaketa.
• 11:30 - 13:30. Belaskoenea HLHIko patioa: puzgarriak eta haurrentzako atrakzioak.
• 19:00. San Juan plaza: San Juan zuhaitza jarriko da Irungo Txistulari Taldearekin.
• 20:45. San Juan plaza: aurreskua suaren inguruan Kemen Dantza Taldearen eta Irungo Txistulari Taldearen eskutik.
• 21:30. Udaletxeko balkoian: San Pedro eta San Martzial jaien agurra.
• 21:45. San Juan plaza: Sua piztea, txistulari bandarekin.
• 22:30. Urdanibia plaza: Deklibe.
• 00:00. Urdanibia plaza: Gatibu.

Asteartea, ekainak 24

• 11:30-13:30. Katea auzoko frontoia: haurrentzako jolasak.
• 14:00. Ficoba: Pertsona nagusien omenezko bazkaria eta Tsunami Orkestra.
• 16:00-20:00. Katea auzoko frontoia: haurrentzako jolasak eta atrakzioak.
• 18:00. Urdanibia plazatik San Juan plazaraino: haurrentzako entzierroa zezen puzgarriekin.
• 19:30. San Juan plaza: Mimú-ren “Pausa”.

Asteazkena, ekainak 25

• 11:30 - 13:30. Anaka auzoko Pedro Manuel Aristegui y Petit plaza: haurrentzako jolasak.
• 16:00 - 20:00. Anaka auzoko Pedro Manuel Aristegui y Petit plaza: puzgarriak eta haurrentzako jolasak.
• 18:00. Urdanibia plaza: Sun magoa.
• 19:30. San Juan plaza: DAB Dantza Konpainiaren "Noeud" dantza.

Osteguna, ekainak 26

• 11:30-13:30. San Migel auzoko Anzaran plaza: haurrentzako jolasak.
• 16:00-20:00. San Migel auzoko Anzaran plaza: puzgarriak eta haurrentzako jolasak.
• 18:00. Urdanibia plaza: Gari, Montxo eta Joselontxoren "Txaplin".
• 18:00. Aldapeta kaleko plazatxoa: Poxt magoaren "tontakeria magikoak".
• 18:00. Urdanibia plaza: Haurrentzako pailazoak.
• 19:30. San Juan plaza: Freestyle showa.

Ostirala, ekainak 27

• 11:30-13:30. Behobia auzoko futbol zelaia: haurrentzako jolasak.
• 16:00-20:00. Behobia auzoko futbol zelaia: haurrentzako jolasak eta atrakzioak.
• 18:00. Urdanibia plaza: "Supereheroiak", Erre.
• 19:00. Zabalgune plaza: Magia-poteoa, Asier Kidam eta Eriz.
• 19:30. San Juan plaza: "Mute" zirku ikuskizuna, Cía -ren eskutik. Orain-Bi.
• 20:00. Amaia KZ: Doña Francisca zarzuela. Sarrerak hemen: www.irun.org/entradas
• 20:00. Santiago auzoko Euskal Jai frontoia: Gaztegunea - Fane.
• 21:00. Santiago auzoko Euskal Jai frontoia: Gaztegunea - Kiliki.
• 22:30. Santiago auzoko Euskal Jai frontoia: Gaztegunea - DJ Asier Burguete.
• 23:00. Urdanibia plaza: Ladilla Rusa.

Larunbata, ekainak 28

• 11:30-13:30. Ricardo Alberdi Zumardiko plaza, Palmera-Montero auzoan: haurrentzako jolasak.
• 11:30. San Juan plaza: apar-festa.
• 21:30. Santiago auzoko Euskal Jai frontoia: Gaztegunea - DJ Potzons.
• 22:00. Santiago auzoko Euskal Jai frontoia: Gaztegunea - María Escarmiento.
• 23:00. Urdanibia plaza: Judeline, Suso eta Rico Rosa.
• 23:30. San Juan plaza: Jamaika Show orkestra.
• 23:59. Zabalgune plaza eta inguruan: Peña Poteo fanfarrea.

Igandea, ekainak 29: San Pedro

• 8:00. San Pedro diana.
• 11:00. Meza nagusia Junkaleko Ama Birjinaren parrokia-elizan.
• 12:00. Junkaleko plazatxoa: aurreskua.
• 12:30. San Juan plazako arkupeak: San Pedro eguneko kontzertua Irun Hiriko Musika Bandaren eskutik.
• 21:30. Urdanibia plaza, San Juan Harri plaza, Luis Mariano eta Zabalgune plaza: Los Trankilos fanfarrea.
• 22:00. Antortxeren oroimenezko ekitaldia, ibilbide hau eginez: Irungo erdiguneko anbulatorioa, Artaleku kalea, Kale Nagusia, San Juan, San Martzial, Sargia eta Larretxipi kaleak, ermita, Arbesko Errota eta Artiako zubia.

Astelehena, ekainak 30: San Martzial

• 11:00. San Martzial mendia: Jeiki Hadiren erromeria.
• 12:00. San Martzial mendia: Udalbatzak 1522. urteko Boto Sekularra betetzea.
• 22:30-00:00. Urdanibia plaza: 16 urte bitartekoentzako diskofesta, DJ Aitana Grandes eta Josu Rodríguezekin.
• 23:30. Zabalgune plaza: 80 eta 90eko hamarkadetako musika, DJ Josean Grandes eta Angel DLHrekin.
• 00:20. Urdanibia plaza: 17 urtetik gorakoentzako diskofesta, DJ Aitana Grandes eta Josu Rodríguezekin.

Asteartea, uztailak 1

• 08:00. Urdanibia plaza: ganadu-lehiaketa.

• 10:00. Urdanibia plaza: trikitilariak.
• 11:30. Urdanibia plaza: bertsolariak.
• 12:00. Urdanibia plaza: herri-kirolak.
• 18:00. Urdanibia plaza: fandango eta arin-arin txapelketa eta herri-erromeria.
• 18:00. Uranzu pilotalekua: profesionalen esku-pilotako jaialdia.
• 19:00. Zabalgune plaza, Luis Mariano eta inguruak: gauerdi fanfarrea.
• 20:30. Zabalgune plaza: bakarrizketen jaialdia Charlie Pee eta Andreu Casanovarekin.
• 21:00. Pio XII plazatik San Migel auzoraino: Los Perolas fanfarrea.
• 22:45. San Miguel auzoko Donostia kalea: "Irun, fuego y pasión" su artifizialak.

Irungo 2025eko jaietako kontzertuak

La egunero daude kontzertuak Irungo 2025eko jaietan. Hona hemen emanaldi nagusiak:

Ostirala, ekainak 13

• 22:30. San Juan plaza: Puro Relajo.

Larunbata, ekainak 14

• 16:30. Urdanibia plaza: Txaranga Eguna - Joselontxos.
• 18:30. Urdanibia plaza eta ingurua: Txaranga Eguna - Mogunbo.
• 18:30. San Juan Harri plaza eta Urdanibia plaza: Txaranga Eguna - Jaiak.
• 22:30. San Juan plaza: Fangoria.

Ostirala, ekainak 20

• 18:00. Peña kalea: Musika Eguna by Lotura - Reparation Sound System eta Lagunak.
• 20:00. Ospitale zaharreko lorategietan, Urdanibia plaza: Musika Eguna by Lotura - Ultralágrima.
• 21:15. Ospitale zaharreko lorategietan, Urdanibia plaza: Musika Eguna by Lotura - Dame Area.
• 23:00. Urdanibia plaza: Musika Eguna by Lotura - Mainline Magic Orchestra.
• 00:15. Urdanibia plaza: Musika Eguna by Lotura - Jasss eta Toccororo-ren B2B.

Larunbata, ekainak 21

• 22:30. Urdanibia plaza: Onavibe.
• 00:00. Urdanibia plaza: Süne.
• 01:30. Urdanibia plaza: Zirkinik Bez.

Astelehena, ekainak 23

• 22:30. Urdanibia plaza: Deklibe.
• 00:00. Urdanibia plaza: Gatibu.

Ostirala, ekainak 27

• 20:00. Santiago auzoko Euskal Jai frontoia: Gaztegunea - Fane.
• 21:00. Santiago auzoko Euskal Jai frontoia: Gaztegunea - Kiliki.
• 22:30. Santiago auzoko Euskal Jai frontoia: Gaztegunea - DJ Asier Burguete.
• 23:00. Urdanibia plaza: Ladilla Rusa.

Larunbata, ekainak 28

• 21:30. Santiago auzoko Euskal Jai frontoia: Gaztegunea - DJ Potzons.
• 22:00. Santiago auzoko Euskal Jai frontoia: Gaztegunea - María Escarmiento.
• 23:00. Urdanibia plaza: Judeline, Suso eta Rico Rosa.
• 23:30. San Juan plaza: Jamaika Show orkestra.

Astelehena, ekainak 30

• 23:30. Zabalgune plaza: Diskofesta.
• 00:20. Urdanibia plaza: Diskofesta.

Irungo 2025eko Alardea: ordutegia eta egitaraua

Aparteko aipamena merezi du Irungo 2025eko Alardeak; ekainaren 30ean izango da, Irungo 2025eko jaiei amaiera emateko.

Beste urte batez, bolbora-usainez beteko da Irun, San Martzial Alardean. Konpainien desfilean, debozioa, musika eta erromeria konbinatzen dira garaipen militar historiko bat ospatzeko, festa handi batean.

Lehenengo bilgunea Urdanibia plaza da. Handik abiatzen dira goizean desfileko partaide guztiak.

Ondoren, San Juan plazara joaten dira. Han, jeneralak hartzen du desfilearen ardura, eta Irungo bandera gehitzen da. Eta ekitaldi horien ostean, Junkaleko elizara jotzen dute.

Goizeko alardearen ondoren, San Martzial ermitara joaten dira, eta botoa berritzen dute han eguerdian.

Arratsaldean, Santa Elena kalean hasten da desfilea, Junkaleko Andre Mariaren Elizaren plazara bidean. San Juan Arria plaza igaro ondoren, hiriko bandera entregatzen da, eta halaxe bukatuko da Irungo 2025eko Alardea.

Modu horretan, beste urte batez, frantziarren aurka lortutako garaipen historikoa gogoratuko dute irundarrek. Musikarekin eta erromeriarekin lotua egonik, arrakasta ziurtatua dago Irungo San Martzial Alardean, Euskadin historia luzeena duten festetako batean.

Ikusi hemen 2025eko Alardearen egitaraua, Alarde publikoak jakitera eman duena.

Larunbata, ekainak 28

• 20:00. Ibilaldia Urdanibia plazatik hasita.
• 20:15. Junkaleko plazatxoa: aurkezpena.

Igandea, ekainak 29

• 11:45. Urdanibia plaza: banderak eta munizioa ematea.
• 16:00 - 19:40. Arma-ikuskatzea.
• 20:00. Peña kaletik hasita: itzulia herriari (banda eta danborrada).
• 21:00. Urdanibia plaza: bandaren entsegua eta danborrada.

Astelehena, ekainak 30

• 05:45. Erromes plaza: Alborada.
• 06:00. Junkaleko plazatxoa: Diana.
• 10:20. San Martzial kalea: Alardea.
• 17:10. Santa Elena kalea: Alardea.

San Martzial Alardearen historia

Irungo Alardearen historiak 500 urte atzera garamatza.

Alardea armekin egiten den desfile tradizional bat da, hain zuzen, 1522ko ekainaren 30ean goizaldean Irungo Aldabe mendian irundarrek frantsesen aurrean lortutako garaipena ospatzen duena.

Egun horretan, frantziarrek hainbat ofentsiba egin zituzten, Bidasoko mugaldearen kontrola berreskuratu nahian.

Garai hartan, Fernando I.ak Nafarroako Erreinua konkistatu eta Gaztelako Koroara elkartu zuen, eta Frantzisko I.a Frantziako erregeak ez zuen galdu nahi eremu horretan zuen kontrola. Bereziki, Behobiako gaztelu estrategikoa zuten helburu.

1521eko urritik aurrera, hainbat hilabetez saiatu ziren, eta, 1522ko ekainaren 28an, Frantziako erregearen mertzenarioak (lapurtarrak eta alemaniarrak) Irungo Aldabe mendiraino iritsi ziren. Baina gauzak ez ziren atera espero zuten bezala.

Frantziarren aurka Irunen egindako guduko heroiak

Juan Pérez de Azcue eta Miguel de Ambulodi kapitain irundarrek gidatu zituzten herriko tropak. Gau hartan, segada bat prestatu zuten, eta frantziarrak ustekabean harrapatu eta garaitu zituzten.

Bide batez, emakumeek oso paper garrantzitsua bete zuten borrokaldian: sutan zeuden “zurezko aizkorekin” ibili ziren hara eta hona, etsaiak tropen kokapenaren inguruan nahasteko.

Hala, kabildo sekularrak eta elizako kabildoak promes egin zuten ekainaren 30ean urtero garaipenaren mendira prozesioan joateko, eta, harrezkero, San Martzial deitu zioten Aldabe mendiari, garaipena gogoratu eta Jainkoari eskerrak emateko.

Irungo San Martzial Alardeko lore-eskaintza

1522ko guduaren ondoren, ermita bat eraiki zuten San Martzialen, eta, geroztik, urtero-urtero jende asko igotzen da garaipenagatik eskerrak ematera.

Halaxe dio San Martzialgo Alardearen ordenantzak: "Alardeko Konpainiek Santa Elena karrikan lerroak hautsiko dituzte San Martzial mendian berriz lerrokatzeko, non meza emango den".

Hain zuzen, horregatik egiten da lore-eskaintza eta boto-berritzea, kanoi-salbek lagunduta.

Horixe da San Martzial Alardearen tradizio sinbolikoenetakoa, eta, sinbolismoaz ari garela, balitete zeure buruari galdetzea zergatik deitzen zaion “alarde” .

"Alardea" zer den

"Alarde" hitza “ard”-etik dator, eta “tropak ikuskatzea” esan nahi du.

Hasieran, Afrikako iparraldeko militarrek erabili zuten gehienbat izendapen hori, baina, alardeen jatorria aurkitzeko, Erdi Aroraino jo behar da. Izan ere, “alarde” deitzen zieten, Erdi Aroko zeremonia publikoetan, dotore jantzita joaten ziren eskoltei, eta, pixkanaka, festa herrikoiagoetan ere egiten hasi ziren era horretako zeremoniak.

"Alardeak" Euskadin eta Irunen

Euskadin, foru bakoitzak ahalmena zuen −eta betebeharra− antolaketa militar propioa izateko. Antolaketa horretan parte hartu behar zuten 18 eta 60 urte arteko gizon guztiek, eta, data seinalatuetan, antolatutako desfile eta “alardeetan” ateratzen ziren.

Desfile horietako bat Irunen egiten zen, San Pedro egunean. Zehazki, bi ekitaldi egiten ziren: arma-ikuskatzea, zeina nahitaezkoa baitzen, eta San Martzialgo prozesioa, izaera erlijiosokoa. Hain zuzen, 1523an egin zen lehenengo prozesioa.

Bigarren Karlistadaren ostean, batu egin zituzten bi ekitaldiak: militarra eta erlijiosoa. 1804an izan zen hori, eta orduan hasi ziren gaur egungoaren antzeko “alardea” ospatzen.

Dena den, ospakizunak 1880an izan zuen bultzadarik handiena.

Orduz geroztik, zenbait etenaldi izan dira: Lehen Mundu Gerran eta Gerra Zibilaren lehen urteetan. Hala, gerraren ondoren egindako lehenengo Alardeari “Bakearen Alardea” deitu zioten.

Dena den, ez dago zalantzarik bizi-bizirik iritsi dela 2025era, eta aitortza handiko tradizio herrikoiz beterik jarraitzen du.

San Martzial Alardearen figurak

San Martzial Alardeko agintari nagusia jenerala da; etiketa-jantzi beltza izaten du soinean, gerriko gorriarekin, eskularru beltzekin eta bi puntako kapela beltzarekin. Lau urtean behin aukeratzen du Buruzagien Batzarrak, Alardea antolatzeaz arduratzen den organo subiranoak. Jeneralak lau laguntzaile izaten ditu: estatu nagusiko burua, infanteriako burua, zalditeriako burua eta artilleriako burua. Guztiak sablea eskuan, eta jatorriari dagokion jantzia soinean.

Jeneralaren atzetik, infanteriako komandantea kokatzen da. Txapel gorria eta jaka beltza janzten ditu, eta infanteriako sable zuzena edukitzen du, komandanteak gorputz horretakoa izan behar baitu.

Horietaz gain, Infanteriako Konpainiak, Zaldizkoen Eskolta eta Artilleria Bateria izaten dira (azken hori joaten da desfilearen atzealdean).

Bereziki ezagunak dira artxeroak: lubakiak eta tunelak egiten zituzten zulatzaileak irudikatzen dituzte. Horiek egoten dira desfilearen aurrealdean.

Halaber, aginduen turutaria egoten da, jeneralak agindutako “deiak” egiten dituena, eta banderaduna.

Kantinerak Irungo Alardean

Desfilearen erdialdean eta leku pribilegiatuan, kantinerak joaten dira, belus beltz edo urdineko gerruntzeak eta txapela gorria soinean, haizemailea eskuan, eta xingola zuri urrekara batez eutsitako zurezko upeltxo batekin.

Kantineren urteroko hautaketa herriko gertakari garrantzitsu bihurtu da. Herrian jaioak edo gutxienez azken 15 urteetan herrian bizi direnak izan behar dute, ezkongabeak, eta 20 urtetik gorakoak.

Irungo Alardeko musika

1919az geroztik, danborradak eta Alardeko Bandak jartzen diote musika Alardeari, bakoitzak bere aldetik. Bakoitzak bere konposizioak ditu, eta ordenantzan zehazturiko une eta lekuetan jotzen dira. Badira zenbait ereserki, Arrankada, Rataplan, Tleiro...

Eta, horietatik guztietatik, izen bat nabarmendu behar da: Ángel Briz Lazcoz, partitura asko eta askoren egilea.

Beraz, ez da musikarik falta sinbolismoz betetako ibilaldian.

Gozatu Irungo 2025eko jaiez, eta ez huts egin San Martzialetako Alardean, ekainaren 30ean.

Goiburuko irudiaren iturria: Irungo Alardea