Iraila iristen denean, Ama Birjina omentzeko jaiak bata bestearen atzetik izaten dira Euskadi guztian. Bermeon Almikako Ama Birjinaren eguna ospatzen dute, herriko zaindaria baita, baina jaiek irailaren 16a arte jarraitzen dute, eta Santa Eufemiarekin amaitzen dira. Astebete baino gehiagoko ospakizunak, uda behar den moduan amaitzeko.
Bermeoko 2023ko Jaiak (Andra Mari eta Santa Eufemia) 2023ko irailaren 7tik 16ra dira. Adin guztientzako moduko jarduera ugari dituzu egitarauan: kontzertuak, estropadak, gisatu-lehiaketak (Sukalkiegun ezaguna), kirol-jarduerak, antzerkia, danborradak, azokak eta, noski, su-festa famatuak (hiru mendetik gorako historia dute).
Bermeoko 2023ko Andra Mari Jaietako egitaraua
• Irailak 7, osteguna: Eguna hasteko, kuadrillak Almika auzotik txosnen gunera (parkean) jaisten dira. Jaitsiera horrekin ematen zaie hasiera jaiei. Karrozak ere izaten dira, eta jendea mozorrotuta ibiltzen da. Goiko Plazara iristen direnean, pregoia (22:00etan) eta Txupinazoa egiten dira.
• Irailak 8, ostirala: Almikako Ama Birjinaren eguna da, hots, Andra Mari eguna. Auzoa , musika-banda, dantzari eta erraldoi-konpartsek hartzen dute, jaia goizean goizetik alaituz. Egun honetan egiten dira su-festa ezagunak (XVII. mendeko testigantzak ere badaude), gaueko ikuskizun handia. Gainera, kontzertuak ere eskaintzen dira txosnen eremuan.
• Irailak 9, larunbata: Arrantzale Eguna. Egun honetan, kuadrillek goizean goizetik betetzen dituzte Bermeoko kaleak. 13:30 inguruan, Goiko Plazatik aterako dira Arrantzale Eguneko Jaitsiera ezaguna egiteko; hau da, Goiko Plazatik Taraska plazara jaitsiko dira fanfarreen atzetik, eta, gero, aurreskuen txanda izango da
• Irailak 10, Igandea: Ur azpiko eskaintza egingo zaio Begoñako Amari Gaztelugatxeko Donianen. 12 metroko sakoneran egiten da, itsasoan hildako marinelak ohoratzen dituen brontzezko irudia dagoen tokian.
• Irailak 16, larunbata: Santa Eufemia eguna – Baserritarren eguna. Nekazaritza-azoka egiten da jaietako azken egunean.
Xixili, Bermeoko maskota
Mahoizko alkandoraz eta lepoko zapiaz gainera, Xixili da Bermeoko jaietako elementu bereizgarrienetariko bat. Historia berezia du, demokrazia ezarri zen garaikoa.
Euskal Herriko herrietako jaiek aldaketa sakonak izan zituzten. Adibidez, Bilboko Aste Nagusian zenbait berrikuntza egin ziren, eta, hala, 1978ko abuztuan Marijaia maskota sortu zen.
Bermeon, Pedro Laspiur, Xabier Pagazartundua, Iñaki Markaida eta Ana Carmen Uriarte bermeotarrek antzeko zerbait egitea pentsatu zuten, baina proiektua pixka bat gehiago landuta. Hala, Bermeoko historiari eta tradizioari lotutako maskota bat sortzea erabaki zuten.
Lamiak, Xixili sortzeko inspirazioa
Modu horretan, bururatu zitzaien maskota hori Bermeoko etnografiako figura tradizional batekin, lamiekin, lotzea. Lamia tradizional bat sortu zuten, adats luze eta horikoa, orrazi eta guzti. Lehenengo lamia, jaietako ikur bilakatu nahi zena, Xabier Pagazak egin zuen, Butrón eskultoreak egindako igeltsuzko buru bat erabiliz.
Xixili izena jartzea erabaki zuten. Proiektua 1978ko neguan garatu zen. 1979ko jaietako egitarauaren portadan aurkeztu zen lehenengoz. Gainera, Xixili Andra Mari jaietako maskota gisa zergatik sartu zen azaldu zen egitarau horretan.
Aurten Bermeoko 2023ko Jaietara baldin bazoaz, ederki pasatuko duzu jarduera-aukera zabalarekin, eta beste begi batzuekin ikusiko duzu Xixili, orain haren historia osoa ezagutzen duzu eta.
Irudia: Bermeoko Udala.